Η τελική έκθεση αξιολόγησης των κοινωνικο-οικοομικών επιπτώσεων του προγράμματος LIFE Prespa Waterbirds (LIFE 15 NAT/GR/00936) εστιάζει κυρίως στην αξιολόγηση της τριετούς περιόδου μεταξύ Μαΐου 2018 και Μαΐου 2021. Η ανάλυση αυτή βασίζεται αρχικά στο τελικό αναθεωρημένο σύστημα δεικτών του προγράμματος καθώς και στην ενσωμάτωση όλων των πιθανών κατηγοριών κοινωνικο-οικονομικού οφέλους, σύμφωνα με το τελευταίο (Ιούλιος 2019) Τεχνικό Δελτίο της Δράσης D3 (Τεχνικό δελτίο με τίτλο: 2η αναθεώρηση του συστήματος κοινωνικο-οικονομικών δεικτών και επέκταση της μεθόδου ομάδων εστίασης για την πληρέστερη αποτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης). Στην παρούσα έκθεση αξιολόγησης πραγματοποιείται λοιπόν καταγραφή/συγκέντρωση των απαραίτητων δεδομένων για τον υπολογισμό των δεικτών στη φάση ολοκλήρωσης του έργου, δηλαδή σε μια χρονική περίοδο που τα κοινωνικο-οικονομικά οφέλη του προγράμματος LIFE έχουν γίνει αισθητά στην τοπική κοινωνία (Ενότητα 2). Τα αποτελέσματα αυτά συγκρίνονται στη συνέχεια με τα αντίστοιχα της προηγούμενης φάσης αξιολόγησης (Β’ Φάση) ώστε να διαπιστωθούν οι μεταβολές των τιμών των κοινωνικο-οικονομικών δεικτών κατά τη διάρκεια του έργου και έτσι να προκύψουν συμπεράσματα ως προς τη συμβολή του έργου στη δημιουργία οφέλους για την τοπική κοινωνία. Τα τεχνικά δελτία όλων των δεικτών (ποσοτικών και ποιοτικών), με δεδομένα για όλη τη διάρκεια του έργου, παρουσιάζονται στο Προσάρτημα Α της παρούσας έκθεσης.
Στη συνέχεια, στην Ενότητα 3, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της μεθοδολογικής προσέγγισης που ακολουθήθηκε κατά τη εφαρμογή της μεθόδου των ομάδων εστίασης (focus groups) σε επιλεγμένες ομάδες επαγγελματιών της περιοχής (κτηνοτρόφοι, αλιείς, γεωργοί). Επισημαίνεται ότι στην ανάλυση αυτή δεν συμπεριλήφθηκε η ομάδα των ξενοδόχων (ιδιοκτητών ξενοδοχειακών μονάδων) καθώς λόγω της πανδημίας του COVID-19 και της γενικότερης απαγόρευσης μετακινήσεων που επιβλήθηκε για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα (από τον Μάρτιο του 2020 ως και τον Μάιο του 2021) ήταν αδύνατον να εξεταστούν τα αποτελέσματα του έργου στον τουρισμό και την επισκεψιμότητα της περιοχής μελέτης. Τα αποτελέσματα της μεθόδου των focus groups για την περίοδο ολοκλήρωσης του έργου παρουσιάζονται αναλυτικά και αξιοποιούνται και για την εκτίμηση ορισμένων «ποιοτικών» δεικτών της Ενότητας 2. Επίσης, με βάση τη διαχρονική σύγκριση των αποτελεσμάτων της διαδικασίας αυτής προκύπτουν συμπεράσματα: (α) για τη συμβολή του έργου στις διάφορες επαγγελματικές ομάδες (με σημαντικές διαφοροποιήσεις από ομάδα σε ομάδα) , αλλά και (β) για το πώς οι ομάδες αυτές αντιλαμβάνονται τη γενικότερη χρησιμότητα του έργου για την κοινωνική ευημερία και ανάπτυξη. Οι οδηγοί συνέντευξης των ομάδων εστίασης για τη Β’ φάση (αρχική κατάσταση) και την Γ’ φάση (ολοκλήρωσης) του έργου παρουσιάζονται αναλυτικά στο Προσάρτημα Β και το Προσάρτημα Γ της παρούσας έκθεσης αντίστοιχα, ενώ στο Προσάρτημα Δ παρουσιάζονται (για να υπάρχει η δυνατότητα άμεσης σύγκρισης με τη φάση ολοκλήρωσης του έργου) και τα αποτελέσματα των προηγούμενων focus groups (2018, 2019). Τα τελικά συμπεράσματα ως προς τα κοινωνικο-οικονομικά οφέλη του έργου LIFE Prespa Waterbirds παρουσιάζονται συνοπτικά στην Ενότητα 4 της παρούσας έκθεσης, όπου αναδεικνύεται η πολύ ουσιαστική συμβολή του έργου στην τοπική κοινωνία (παρόλη την επίδραση σημαντικών αρνητικών εξωγενών παραγόντων κατά την τελευταία τριετία: πανδημία, μειωμένες βροχοπτώσεις και πτώση της στάθμης της λίμνης). Η συμβολή αυτή φαίνεται μάλιστα να μην περιορίζεται μόνο στην περίοδο υλοποίησης του έργου αλλά να επεκτείνεται και στα επόμενα χρόνια.
Μπίθας, Κ., & Δ. Λατινόπουλος. 2021. Τελική έκθεση αξιολόγησης των κοινωνικο οικονομικών επιπτώσεων στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE Prespa Waterbirds - LIFE15 NAT/GR/000936. Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Αστικού Περιβάλλοντος και Ανθρώπινου Δυναμικού, Πάντειο Πανεπιστήμιο. Εταιρία Προστασίας Πρεσπών.
Δράση D3. Εκτίμηση της κοινωνικοοικονομικής επιρροής του προγράμματος – Τελική μελέτη (2021)